یادمان: برادران خیامی‌ (3)

 «بومی‌سازی روابط صنعتی» محمود خیامی به معنی واقعی خصوصیات یک کارآفرین را داشت. به تعبیر یک اقتصاددان معروف، «کارآفرین فردی است که از نظام کسب و کار سنتی فاصله می‌گیرد و ترکیب جدید و مدرنی از منابع را ایجاد می‌کند»، محمود خیامی این خصوصیت را دارا بود. یعنی به سراغ تولید خودرو و اتوبوس و مینی‌بوس رفت. افراد قبل از او، مانند برادران سودآور، واردات و نمایندگی بنز داشتند؛ جعفر اخوان نیز مونتاژ ماشین جیپ و آریا و شاهین را در اواخر دهه 30 شروع کرد. اما محمود خیامی از این مرحله گذر کرد و به تولید انواع خودروی چهار سیلندر پرداخت. البته قبل از آن ساخت اتوبوس و مینی‌بوس با امتیاز شرکت دایملر آلمان را شروع کرده بود. او در این کار تکامل پیدا کرد و به تولید خودرو در داخل کشور نزدیک شد. برخلاف نظر بسیاری از روشنفکران که در آن دوره این صنعت را صنعت مونتاژ می‌دانستند، محمود خیامی در جهت تولید خودروی ساخت داخل مرحله به مرحله جلو می‌رفت. اما کار او با خودروی مونتاژ فاصله بسیاری داشت. حتی برخی بعد از ملی شدن صنایع از جمله صنعت خودروسازی نیز همچنان بر این عقیده بودند که محصولات در ایران ناسیونال مونتاژ بوده است. این در حالی است که طبق برنامه‌ای که وجود داشت تا سال 1359 ایران ناسیونال می‌توانست تمام قطعات را در داخل تولید کند. محمود خیامی می‌گفت که اگر هفت تا هشت سال دیگر فرصت داشتم، شاید مملکت با رشد خودروسازی و انواع پیکان که صادرات و کیفیتش رو به افزایش بود، از صرف درآمد نفت و برخی از مواد معدنی بی‌نیاز می‌شد. از بعد دیگر نیز محمود خیامی یک کارآفرین محسوب می‌شود. او کارگران زیادی را مشغول به کار کرد. هر کدام از این کارگران به‌عنوان یک کارگر ساده استخدام می‌شدند و به تدریج مهارت پیدا می‌کردند. او یک سازمان اجتماعی کار صنعتی ایجاد کرده بود که به معنی واقعی می‌توان گفت یک نظام فوردیزم ایرانی بود. اما به دلیل آنکه خودش با کارگری و شست‌وشو و گریس‌کاری ماشین‌های بزرگ در مشهد شروع به کار کرده بود، درد و مسائل کارگری را به خوبی می‌شناخت با خصوصیات کارگر ایرانی آشنایی داشت. از این رو او مدل فوردیزم را با روابط انسانی تلفیق کرد. در بدو کار، انگلیسی‌ها مدل فوردیزم را در ایران ناسیونال پیاده کردند. اما محمود، روابط انسانی در صنعت را در این مدل ادغام کرد. آنچه در حال حاضر به آن نظام پست‌فوردیزم گفته می‌شود؛ یعنی فرد باید از کارش لذت ببرد و به آن علاقه داشته باشد تا بتواند تولید بیشتری انجام دهد. خیامی از این جهت کارآفرین برجسته‌ای بود. او دائما با کارگران جلسه می‌گذاشت و درددل آنها را می‌شنید. وقتی از کارگران پرسیده می‌شد که شما با اموال و وسایل و ابزاری که با آن در ایران ناسیونال کار می‌کنید چطور برخورد می‌کنید، آنها می‌گفتند ما احساس می‌کنیم که این اموال و وسایل خودمان است. این روابط بود که هم باعث لذت کارگران می‌شد و هم باعث افزایش کارآیی. خیامی، یک نوع بومی‌سازی در روابط صنعتی انجام داده بود که هنوز هم چندان در بنگاه‌های خارجی رواج ندارد.

۵
از ۵
۶ مشارکت کننده

رمز عبورتان را فراموش کرده‌اید؟

ثبت کلمه عبور خود را فراموش کرده‌اید؟ لطفا شماره همراه یا آدرس ایمیل خودتان را وارد کنید. شما به زودی یک ایمیل یا اس ام اس برای ایجاد کلمه عبور جدید، دریافت خواهید کرد.

بازگشت به بخش ورود

کد دریافتی را وارد نمایید.

بازگشت به بخش ورود

تغییر کلمه عبور

تغییر کلمه عبور

حساب کاربری من

سفارشات

مشاهده سفارش