گفتگوهای امروز پیرامون گذار از خودروهای مبتنی بر سوخت‌های فسیلی به وسایل نقلیه برقی، کارشناسان و مشاوران صنعتی بین الملل را واداشته است تا بارها پیش‌بینی‌های خود را بازنگری کنند. این موضوع پرسشی بنیادین را مطرح می‌کند: آیا برقی سازی واقعاً محقق خواهد شد؟ و جایگاه ایران در این تحول چیست؟
بررسی‌های اخیر نشان می‌دهد که در حالی که زنجیره‌های تأمین در کشورهای غربی نسبت به سودآوری گذار برقی سازی تردید دارند، در شرق، به‌ویژه چین، رویکردی مثبت و امیدوارانه به این تغییر دیده می‌شود. آیا تضاد نگرشی شرق و غرب ناشی از فرضیات نادرست است یا تحلیل‌های اشتباه؟ آنچه مسلم است، آینده صنعت خودروهای برقی تنها به خود بخش خودروسازی محدود نمی‌شود؛ بلکه تحت تأثیر تعامل پیچیده‌ای از روندهای کلان جهانی و پیشرفت‌های فناورانه قرار دارد. همین پیچیدگی‌هاست که ارائه پیش‌بینی‌های دقیق درباره این گذار را دشوار می‌سازد. در واقع، کنش و واکنش میان مگاترندهای جهانی و روندهای منطقه‌ای بیش از هر زمان دیگری بر صنعت خودروسازی تأثیرگذار شده است.
اصول تفکر سیستمی می‌تواند نقشی کلیدی در درک بهتر تحولات بین الملل و در سطح ملی ایفا کند. اصول تفکر سیستمی به ما می‌آموزند که چگونه با سیستم‌های پیچیده‌ای مانند سیستم حمل‌ونقل تعامل کنیم و تغییرات مثبتی ایجاد نماییم. گذار از حمل‌ونقل مبتنی بر سوخت‌های فسیلی به برقی‌سازی، یک تحول پیچیده است که عواملی همچون زیرساخت‌ها، سیاست‌ها، رفتار مصرف‌کنندگان و فناوری‌ها را در بر می‌گیرد.
یکی از اصول کلیدی در تغییر سیستم‌ها، "تغییر پارادایم" است. برای موفقیت در برقی‌سازی حمل‌ونقل، باید پارادایم اجتماعی و اقتصادی که سوخت‌های فسیلی را منبع اصلی انرژی می‌داند، دگرگون شود. این تغییر نیازمند آگاهی‌بخشی گسترده و نشان دادن ناکارآمدی‌های سیستم فعلی است تا جامعه به سوی پذیرش خودروهای برقی سوق یابد. همان‌طور که دونلا میدوز، محقق برجسته سیستم‌های پیچیده، اشاره می‌کند، تغییر پارادایم یکی از مؤثرترین اهرم‌ها برای ایجاد تحول در سیستم‌هاست. علاوه بر این، "گسترش افق‌های زمانی" نیز در این تحول نقشی اساسی دارد. برقی‌سازی حمل‌ونقل نیازمند نگاهی بلندمدت است؛ چراکه نتایج مثبت آن همچون کاهش آلودگی هوا و کاهش هزینه‌های سلامت شهروندان ممکن است در کوتاه‌مدت به وضوح دیده نشود. بنابراین برنامه‌ریزی باید هم تعادل تغییرات کوتاه‌مدت و هم بلندمدت را مدنظر قرار دهد. همچنین "گسترش افق‌های فکری" و عبور از مرزهای سنتی رشته‌های علمی نیز ضروری است. برای موفقیت در این گذار باید همکاری میان رشته‌هایی همچون مهندسی، اقتصاد، سیاستگذاری و محیط زیست تقویت شود تا راهکارهایی جامع و پایدار ارائه گردد. اصل "تمرکز بر کل سیستم" به ما یادآوری می‌کند که باید تمام سیستم حمل‌ونقل و صنایع وابسته را با هدف پایداری و کاهش آلودگی تقویت کنیم و پارامترهای اثرگذار اقتصاد کلان و مدل کسب و کار صنایع را جدی نقد کنیم. این بدان معناست که همزمان باید به عواملی که موجب تسهیل یا مانع برقی‌سازی می‌شوند توجه داشته باشیم.
با دیدگاه سیستمی و رویکردی جامع، می‌توانیم تحول حمل‌ونقل و خودروسازی آینده را بهتر درک کنیم و به سوی شهرها با جابجایی پایدارتر حرکت کنیم. اما پیش از هرگونه دخالت تحول‌آفرین در صنعت فعلی خودمان،ایران، که صنعتی نهادینه‌شده از خیامی‌ها تا متأثر شده از انگلیسی‌ها، فرانسوی‌ها و چینی‌ها، لازم است رفتار صنعتی جاده مخصوص را با دقت مشاهده کنیم تا از سیاستگذاری ها و اقدامات عجولانه و نادرست پرهیز شود. همچنین باید به خرد ذاتی جاده مخصوص ایمان داشته باشیم و به جای تخریب ناگهانی ساختارها و باورهای مصرف کننده، بنیان های نوآوری را تقویت کنیم تا به مهندسی این مرزوبوم فرصت جهشی دوباره بدهیم.
باید با استقبال از ایده‌های نوین بپذیریم که الگوهای ذهنی اجرایی تاکنون در جاده مخصوص تنها معدود دیدگاه‌هایی ممکن بوده‌اند؛ بنابراین لازم است تفکرات گذشته و حال خود را به چالش بکشیم تا بتوانیم از دیگر جغرافیا و سازمانهای ملی و بین المللی نیز بیاموزیم.
در نخستین نشست "آینده فروشی در جاده مخصوص: گفتمانی پیرامون خودروهای برقی"، قصد داریم بی‌پرده درباره احتمالات این تحول بزرگ صنعتی سخن بگوییم و نقش جاده مخصوص در آینده صنعت جابجایی را بررسی کنیم. آیا انقلاب خودروهای برقی در ایران واقعاً آغاز شده یا پیش از رسیدن به شتاب کامل گرفتار چالش‌های متعدد خواهد شد؟
این رویداد فرصتی ارزشمند برای به اشتراک گذاشتن ایده‌های جسورانه، تبادل بینش‌های ارزشمند با همکاران صنعت، و یادگیری از روندهای جهانی و تجربیات متخصصین جاده مخصوص خواهد بود. باور به ایران توانا داریم. باور داریم با همکاری می‌توانیم پتانسیل کامل منابع ارزشمند جاده مخصوص را بالفعل کرده و به سوی آینده‌ای پایدارتر و اقتصادی تولید محور حرکت کنیم....ادامه در گفتمان «آینده فروشی در جاده مخصوص»
وب‌سایت | اینستاگرام | واتس‌اَپ | تلگرام | آپارات | یوتیوب | احمد فرهادی
دکتر علی میرزایی سیسان: ۰۳/۰۸/۲۱
