در مسیر توسعه صنعتی ترکیه، نام «هلدینگ کوچ (Koç Holding)» به‌عنوان یکی از ستون‌های اصلی تحول در صنعت خودرو و قطعه‌سازی این کشور شناخته می‌شود. تجربه این هلدینگ نشان می‌دهد که چگونه ترکیب سیاست صنعتی هوشمند، سرمایه‌گذاری بلندمدت و مشارکت مؤثر با خودروسازان جهانی می‌تواند کشوری در حال‌توسعه را به بازیگری مهم در زنجیره جهانی خودرو بدل کند.
از بازرگانی خانوادگی تا غول صنعتی
هلدینگ کوچ در سال ۱۹۲۶ توسط «وحبی کوچ» تأسیس شد و از دهه ۱۹۶۰ به‌تدریج از یک مجموعه بازرگانی خانوادگی به بزرگ‌ترین هلدینگ صنعتی ترکیه تبدیل شد. امروز بیش از ۱۰۰ شرکت زیرمجموعه این گروه در صنایع مختلف از جمله انرژی، لوازم خانگی، بانکداری و به‌ویژه خودرو و قطعه‌سازی فعالیت دارند. سهم کوچ از تولید ناخالص داخلی ترکیه حدود ۸ درصد و از صادرات صنعتی کشور نزدیک به ۱۰ درصد برآورد می‌شود؛ عددی که جایگاه این هلدینگ را در اقتصاد ملی ترکیه به‌خوبی نشان می‌دهد.
پایه‌گذاری صنعت خودرو ترکیه
کوچ در دهه ۱۹۶۰ با ایجاد شرکت Tofaş به‌صورت مشترک با فیات ایتالیا، عملاً سنگ‌بنای صنعت خودرو ترکیه را گذاشت. این همکاری نه تنها به تولید داخلی خودرو انجامید، بلکه الگوی موفقی از انتقال فناوری، آموزش نیروی انسانی و توسعه زنجیره تأمین قطعات داخلی را رقم زد. در کنار Tofaş، شرکت Ford Otosan ـ دیگر زیرمجموعه هلدینگ کوچ ـ با مشارکت فورد آمریکا، به یکی از مراکز اصلی تولید و صادرات خودروهای تجاری سبک و قطعات آن برای بازار اروپا تبدیل شد. امروز Ford Otosan به‌تنهایی بیش از ۵ میلیارد دلار صادرات سالانه دارد.
نقش کلیدی در قطعه‌سازی و توسعه زنجیره تأمین
هلدینگ کوچ صرفاً خودروساز نیست؛ بلکه به‌صورت هدفمند زیست‌بومی از شرکت‌های قطعه‌سازی، تحقیق و توسعه و خدمات مهندسی را پیرامون برندهای خود ایجاد کرده است. از شرکت‌های برجسته در این شبکه می‌توان به Farplas ،Martur ،Türk Traktör ،Arçelik Components و مجموعه‌ای از تأمین‌کنندگان تخصصی در زمینه سیستم‌های موتوری، الکتریکی و بدنه اشاره کرد که بخش قابل‌توجهی از آن‌ها در همکاری با شرکای اروپایی توسعه یافته‌اند. ویژگی متمایز این شبکه آن است که کوچ به جای تکیه صرف بر واردات فناوری، مسیر یادگیری در عمل (Learning by Doing) را طی کرد؛ به‌گونه‌ای که امروزه بسیاری از قطعه‌سازان وابسته به این هلدینگ، تأمین‌کننده مستقیم برندهای جهانی در اروپا هستند.
مدل راهبردی توسعه: هم‌افزایی دولت، صنعت و بازار
موفقیت کوچ نتیجه صرفِ سرمایه‌گذاری مالی نیست؛ بلکه محصول سه‌گانه‌ای از حمایت هدفمند دولت، برنامه‌ریزی بلندمدت بخش خصوصی و انضباط سازمانی است. دولت ترکیه از دهه ۱۹۹۰ به‌جای تصدی‌گری، نقش تسهیل‌گر و مشوق را ایفا کرد و اجازه داد گروه‌هایی مانند کوچ و Sabancı با سرمایه‌گذاری خارجی و داخلی، موتور محرک توسعه صنعتی کشور شوند.
در همین چارچوب، هلدینگ کوچ توانست با ایجاد واحدهای تحقیق و توسعه، پیوند خود را با دانشگاه‌ها و مراکز فناوری ترکیه تقویت کند؛ امروز بیش از ۲۰ مرکز R&D فعال در زیرمجموعه‌های این هلدینگ فعالیت دارند.
درس‌هایی برای ایران
تجربه هلدینگ کوچ نشان می‌دهد که توسعه صنعت خودرو و قطعه‌سازی بدون بازیگران قدرتمند و شبکه‌ای از همکاری‌های منسجم ممکن نیست. در ایران، اگرچه شرکت‌های توانمند بسیاری در قطعه‌سازی وجود دارند، اما هنوز زنجیره‌ای منظم از هم‌افزایی بین خودروسازان، قطعه‌سازان، نهادهای مالی و مراکز تحقیقاتی شکل نگرفته است. ایجاد هلدینگ‌های تخصصی صنعتی در ایران، با محوریت نوآوری، صادرات و همکاری‌های بین‌المللی، می‌تواند نقشی مشابه کوچ در ترکیه ایفا کند ـ به شرط آنکه سیاست‌گذاری‌ها بر پایه ثبات، اعتماد و شفافیت تنظیم شود.
از تجربه ترکیه تا آینده ایران
در همین راستا، اندیشکده خودرو با هدف انتقال تجربه‌های موفق منطقه‌ای، همایش تخصصی «قطعه‌سازی بدون مرز؛ تجربه ترکیه و فرصت ایران» را در تاریخ ۹ آذرماه ۱۴۰۴ در سالن همایش‌های اندیشکده خودرو، موزه خودروهای تاریخی ایران برگزار می‌کند. در این همایش، یکی از مدیران باسابقه صنعت خودرو و جمعی از مدیران برجسته در قالب پنل تخصصی، به بررسی مسیر توسعه قطعه‌سازی ترکیه و راه‌های بهره‌گیری از این تجربه در صنعت ایران خواهند پرداخت.
حضور در همایش رایگان است اما ثبت‌نام الزامی است.
برای اطلاعات بیشتر و ثبت‌نام:
لینک ثبت‌نام در همایش «قطعه‌سازی بدون مرز»
وب‌سایت | اینستاگرام | واتس‌اَپ | تلگرام | آپارات | یوتیوب | احمد فرهادی
