سال ۱۴۰۴ می‌تواند به‌عنوان نقطه عطفی بزرگ و سرنوشت‌ساز در تاریخ صنعت و بازار خودروسازی ایران ثبت شود؛ سالی که فرصت‌ها و تهدیدها هم‌زمان در کنار یکدیگر قرار گرفته‌اند تا مسیر آینده این صنعت را رقم بزنند. آیا این صنعت توان عبور از چالش‌های دیرینه و ورود به دوره‌ای از احیا و رشد را دارد، یا همچنان در دام مشکلات ساختاری همیشگی گرفتار خواهد ماند؟ اهداف بلندپروازانه تولید، تلاش‌های پیچیده برای ارتقای فناوری، مذاکرات حساس برای ایجاد شراکت‌های بین‌المللی و نیاز مبرم به حل بحران‌های اقتصادی، همه و همه صنعت خودروسازی ایران را در آستانه تصمیم‌گیری‌های حیاتی قرار داده‌اند. در سال 1404 صنعت خودروی ایران و بازارهای مرتبط با آن در مسیر عبور از دوره‌ای با تحولات عمیق و عدم قطعیت‌های فراگیر اقتصادی-صنعتی قرار دارد. همگرایی اختلالات فناورانه از خارج کشور، تنش‌های ژئوپلیتیک، و نوسانات اقتصادی (عمدتاً بی‌ثباتی ارز خارجی) محیطی را ایجاد کرده است که در آن قطعیت‌ها با طیف گسترده‌ای از عدم قطعیت‌های بالقوه جایگزین شده‌اند.
خودروسازی جهان در حال تحول
از منظر توسعه فناوری، ایران در مسیر تحول تنها نیست؛ تمامی خودروسازان و حمل و نقل و سیستم‌های انرژی در سراسر جهان، صرف‌نظر از موقعیت خود، با فشار فزاینده‌ای در زمینه برقی‌سازی و هوشمندسازی خودروها مواجه هستند. این تغییر بنیادین در چشم‌انداز عملیاتی، مستلزم بازنگری جامع رویکردهای استراتژیک توسط سازندگان تجهیزات اصلی در سطح جهانی است. ظهور پویایی‌های فن آوریهای متنوع باعث رقابتی نوین، به‌ویژه از سوی غول خودروسازی چین شده است.به نظر می‌رسد شکاف رقابتی میان تولیدکنندگان ایرانی و همتایان چینی در طول سال ۱۴۰۴ همچنان در حال گسترش باشد.
اگر صنعت ایران به سرعت با تغییرات فناورانه بین الملل همراستا نشود، شکاف صنعتی میان ایران و جهان گسترده‌تر خواهد شد و در نتیجه، زنجیره تأمین ما ممکن است توسعه نیابد، زیرا سازندگان تجهیزات اصلی تقاضایی برای نوآوری از آنها نخواهند داشت. تولیدکنندگان ایرانی که در حال حاضر با چالش‌هایی بنیادین در توسعه خودرو مواجه هستند، ممکن است به طور بالقوه با دشواری‌های شدیدتری روبرو شوند، زیرا پیشگامان صنعت جهانی به ارتقاء فناوری خود ادامه می‌دهند. سال 1404 برای توسعه فناوری ایران یک اجبار برای بقای تکاملی است نه یک انتخاب.
چین بزرگترین همکار خودروسازی ایران و بزرگترین رقیب بازار ایران در سال 1404
اگرچه تعرفه‌های واردات در ایران همواره در حال تغییر است، اما با فرض اینکه تحریم‌های اقتصادی، گزینه‌های صنعت ایران را برای فعالیت و ارتقاء زیرساخت‌های صنعتی و فناوری‌های مرتبط محدود خواهد کرد، ایران برای تداوم تولید خودروی داخلی به چین نیازمند است و در عین حال، قادر به رقابت مؤثر با محصولات چینی نمی‌باشد. صنعت خودروسازی چین پیشرفت‌های قابل ملاحظه‌ای در زمینه نوآوری فناورانه، کارآیی تولید و پاسخگویی به نیازهای بازار نشان داده است که به تقویت چشمگیر موقعیت جهانی آنها منجر شده است. می‌توان استدلال کرد که این روند با سرعت بیشتری در سال 1404ادامه یابد، زیرا تولیدکنندگان چینی همچنان از مزیت‌های قابل توجه خود در حوزه تخصص توسعه نرم‌افزار و یکپارچه‌سازی فناوری باتری بهره‌برداری می‌کنند. اگرچه مصرف‌کنندگان ایرانی از محصولات چینی موجود در بازار داخلی چندان رضایت ندارند، اما کیفیت این محصولات روز به روز در حال بهبود است. با این وجود، خدمات پس از فروش ضعیف خودروهای چینی، به دلیل تنوع بیش از حد محصولات، دسترسی محدود به قطعات یدکی، موجب نارضایتی شدید مصرف‌کنندگان ایرانی شده است.
شواهد حاکی از آن است که برندهای چینی به افزایش قابل توجهی در حجم فروش در بازار داخلی ایران دست یافته‌اند، و آن دسته از شرکت‌های ایرانی که صرفاً با مدل‌های (CKD) فعالیت می‌کردند، با حاشیه‌های قابل ملاحظه‌ای از رشد کلی بازار پیشی گرفته‌اند. این گسترش شتابان منجر به تسخیر چشمگیر سهم بازار، به‌ویژه توسط محصولات چینی شده است. احتمالاً ایرانیان در سال ۱۴۰۴ شاهد حضور پررنگ‌تر خودروهای چینی در خیابان‌های کشور خواهند بود.
یادداشتی از دکتر علی میرزایی سیسان
وب‌سایت | اینستاگرام | واتس‌اَپ | تلگرام | آپارات | یوتیوب | احمد فرهادی
