روز چهارشنبه ۱۴ آذرماه وقتی که نفس‌های تهران شهر از آلودگی به شماره افتاده بود؛ از ترافیک عظیم اتوبان تهران قم گذشتیم؛ ترافیک به‌قدری فشرده بود که گمان می‌کردی در بزرگراه همت مشغول رانندگی هستی! هر چه بود سفر ۴ ساعته حدود ۷ ساعت به طول کشید و حوالی ساعت ۹ به شهرک توریستی گلستانکوه رسیدیم.
آسمان شب پرستاره بود و نمادی از پاکی هوا داشت؛ می‌شد چند ساعتی در آن هوا قدم زد؛ اما چه کنیم که خستگی؛ چشم را به استراحت دستور می‌داد و مغز ناتوان از مقاومت!
صبح که برخاستیم نخستین چیزی که جلب نظر می‌کرد آسمان خیلی‌خیلی آبی بود! رنگی که مدت‌ها ندیده بودیم؛ حداقل در آسمان! پس از صرف صبحانه برنامه گشتی در شهر تنظیم شده بود؛ دوستان «شرکت خدمات مسافرتی هزار و یک گشت پاسارگاد» چند ساعتی فرصت داشتند که برنامه مفرحی برای شرکت‌کنندگان تهیه ببینند؛ بازدید از پارک سرچشمه خوانسار؛ آسیاب آبی؛ آشنایی با اسب و عکاسی؛ سوارکاری مقدماتی؛ گیم سنتر و مجموعه آبی. الحق و انصاف نظم خوبی در کار بود.
البته شرکت‌ها هم سعی کرده بودند از فرصت دورهمی پیش‌آمده نهایت استفاده را ببرند؛ مثلاً مدیران شرکت ماموت خودرو فرصت را مغتنم شمرده بودند و این سفر را با خودروهای جدیدشان انجام دادند تا این خودروها را تست نمایند. آنها در یک نشست اختصاصی موضوعات سازمانی خود را هم بررسی نمودند. نظرسنجی‌ها نشان می‌دهد که یکی از مهم‌ترین وجوه این سفرها آشنایی افراد با یکدیگر است. برخی معتقدند انسان‌ها در تعامل با یکدیگر رشد می‌کنند. چقدر ارزنده بود تعامل مدیران شرکت‌کننده از مدیران هلدینگ رایزکو تا هلدینگ آرین موتور و ماموت خودرو. شهر خوانسار عمدتاً در این زمان باید خلوت باشد؛ اما اصلاً این‌گونه نبود؛ تمامی ظرفیت اقامتی دهکده گردشگری پر شده بود و ما مجبور بودیم کاری که مایل نبودیم انجام دهیم، قدری صمیمی‌تر (فشرده‌تر) اقامت کنیم! اقدامی که چند تیر نقد به سمتمان پرتاب کرد!
صرف نهار در چادرهای ایلیاتی جذابیتی ویژه داشت؛ درست مثل زندگی که وقتی جذاب است گذشت زمان درک نمی‌شود؛ به ساعت ۴ رسیدیم و نخستین تور آموزشی (Mobility tour) آغاز شد.
سخنرانی دکتر صاحبی
عنوان دوره «مدیریت بر دل‌ها» بود؛ دکتر علی صاحبی سخن گفت؛ او معتقد است که تئوری انتخاب شالوده و پایه اصلی مدیریت راهبرانه است و برای دستیابی به کیفیت برتر، مدیران راهبر با استفاده از روش تئوری انتخاب دو روند را در پیش می‌گیرند:
- می‌آموزند کیفیت واقعاً چیست؟ و آن را به کارکنان خود آموزش می‌دهند و نظرات آنها را بادقت می‌شنوند.
- این‌گونه مدیران، کارکنان خود را به‌گونه‌ای مدیریت می‌کنند که برایشان کاملاً شفاف شود تلاش برای کار کیفی به نفع خودشان است و هرچه به نیازهایشان بیشتر توجه شود میل و اشتیاقشان برای بالابردن کیفیت کارشان افزایش می‌یابد.
او در بخشی از سخنرانی خود به خصوصیات مدیران راهبر اشاره کرد و ویژگی‌های این مدیران را برشمرد:
- کارکنان خود را در گفتگوهای صریح درباره هزینه و کیفیت کاری که برای موفقیت مؤسسه ضروری است مشارکت می‌دهند و نه‌تنها به حرف‌هایشان گوش می‌دهند؛ بلکه آنها را تشویق می‌کنند تا نظرات و پیشنهادهای خود را ارائه دهند.
- مدیر چگونگی انجام‌دادن یک کار را عملاً نشان می‌دهد تا کارکنان به‌درستی بدانند که انتظارات از او چیست؟
- بازرسی و ارزیابی‌ها را به خود کارکنان محول می‌کنند.
پیوسته به کارکنانش می‌آموزد اساس کیفیت، پیشرفت و بهبودی مداوم است و وظیفه اصلی او به‌عنوان مدیر تسهیل امور و راهگشایی‌ست و تمام تلاشش را می‌کند تا محیطی دوستانه به‌دوراز فشار، اجبار خصومت ایجاد کند.
مدیریت راهبرانه یعنی مهارتی برای ترغیب کارکنان (بدون زور و اجبار) تا دستورات مدیر را بپذیرند و در جهت کاری کیفی تلاش کنند. یک مدیر باید به این نکته توجه کند که انگیزه‌های روانی و عاطفی مانند اعتماد و مؤثربودن از پول مهم‌تر هستند البته این در صورتی است که کارکنان حقوق کافی دریافت کنند.
شما نمی‌توانید کسی را وادار به انجام کاری کنید؛ بلکه تنها می‌توانید راه بهتری را به او بیاموزید تا او تشویق به انجام آن کار شود و اگر در فرایند آموزش و تشویق او موفق عمل کند احتمال انجام آن کار زیاد است و این روش یک اصل اساسی در تئوری انتخاب است. طبق تئوری انتخاب هدف از انجام یا انجام‌ندادن کاری، همواره ارضای یکی از نیازهای اساسی ماست. (طبق تئوری انتخاب افراد ۵ نیاز اساسی دارند که شامل: نیاز به بقا، نیاز به عشق و احساس تعلق خاطر، نیاز به قدرت و پیشرفت، نیاز به آزادی و نیاز به تفریح و لذت است) مدیر راهبر باید به این نکته توجه کند که کارکنان همواره برای ارضای نیازهای خود رفتار و عمل می‌کنند و اگر خواهان کیفیت برتر هستیم، باید محیط کار را به‌گونه‌ای سازماندهی کنیم که نیازهایی را بیش از نیاز به بقا برآورده کند، در نتیجه آن افراد کنترل بیشتری بر زندگی خود داشته و کارشان را به بهترین شکل انجام می‌دهند؛ چون منجر به ارضای یکی از نیازهایشان می‌شود.
از دیدگاه تئوری انتخاب هر رفتار به شکل دقیق‌تری رفتار کلی نامیده می‌شود و حاصل چهار بخش جداگانه است که شامل: عمل، فکر، احساس و فیزیولوژی است و هرگز این چهار بخش از هم جدا نیستند. احساسات مهم‌ترین بخش از این چهار بخش است؛ زیرا به ما می‌گویند که رفتار ما مؤثر است یا نه. یعنی اگر رفتارمان به محرومیت و ناکامی منجر شود، احساس بدی خواهیم داشت و متوجه مؤثر نبودن آن می‌شویم. همیشه می‌توانیم اعمال و افکاری را انتخاب کنیم که بیشتر و بهتر برآورده‌کننده نیازهایمان باشند. با انجام این کار، ما انتخاب‌های مخرب قدیمی را که قادر به برآورده‌کردن نیازهایمان نیستند، رها می‌کنیم. از دیدگاه مدیریت، چنین انتخاب‌هایی هزینه‌هایی را برای مؤسسات دارد و باعث کاهش کیفیت و ضرر می‌شود؛ بنابراین مدیران راهبر می‌آموزند که با تنبیه و مجازات به مقصود خود یعنی کیفیت برتر نمی‌رسند و با تغییر رفتار می‌توانند رفتار مؤثرتری داشته باشند.
همه افراد از همان ابتدای زندگی به چیزهایی احساس خوب دارند و به آن علاقه‌مند می‌شوند و این علاقه باعث ایجاد جایگاهی در حافظه آنها می‌شود که آن را دنیای مطلوب افراد می‌نامیم و هسته مرکزی زندگی ما را تشکیل می‌دهد.
ما به‌عنوان سیستم‌های کنترل همیشه می‌کوشیم دنیای واقعی خود را به‌گونه‌ای کنترل کنیم که تا جای ممکن به دنیای مطلوب ما نزدیک شود. دنیای مطلوب به ما اجازه می‌دهد مفهوم «کیفیت» را به این‌گونه معنی کنیم: کیفیت یعنی هر آنچه برای ذخیره‌کردن در دنیای مطلوب خود انتخاب می‌کنیم. اگر بخواهید به‌عنوان مدیر افراد تحت مدیریت خود را متقاعد کنید ابتدا باید خود را وارد دنیای مطلوب آنها کنید برای این کار باید به نیازهای کارکنان خود اهمیت دهید.
شرکت‌ها و مؤسسات باید تصمیم‌های خود را به‌گونه‌ای بگیرند که چهار مورد وارد دنیای مطلوب کارکنانشان شود: شرکت یا مؤسسه، مدیران، محصولات و خدمات، مشتریان.
خط‌مشی مدیریت هر مؤسسه می‌بایست جای‌دادن محصولات و خدمات در دنیای مطلوب مشتریان باشد. زیرا اگر آنها محصولات و خدمات را از دنیای مطلوبشان بیرون کنند بازگشت به دنیای مطلوب آنها دشوار و پر هزینه است. برای اینکه کارکنان بتوانند تصویر دائمی پیشرفت در کار را در دنیای مطلوب خود وارد کنند، نیاز دارند از طرف مدیران از آنها قدردانی شود و مورداعتماد آنها قرار گیرند. البته که پیشرفت دائمی فقط با سخت‌کوشی کارکنان به وجود نمی‌آید و آنها باید در کار خود خلاقیت داشته و آن را در کار خود بکار گیرند. وظیفه مدیر راهبر وقتی آنها قصد انجام کار جدیدی دارند، این است که به‌دقت به آنها گوش کنند و حتی از این فراتر رفته و خلاقیت را در آنها جستجو و آنها را تشویق کند. کارکنان به واسطه این رفتار تحت‌تأثیر قرار گرفته و خلاقیت و کیفیت کارشان رشد خواهد کرد.
مدیر راهبر نباید انتقاد کند و طبق تئوری انتخاب انتقاد سازنده وجود ندارد. این بدان معنا نیست که مدیریت، کار نادرست را بپذیرد؛ بلکه هیچ‌چیزی از دید او دور نمی‌ماند و سریع با آن برخورد می‌کند. ولی روش او به‌گونه‌ای است که کارکنان احساس انتقاد و عیب‌جویی ندارند. در این مواقع مدیر برای حل مسئله حاضر است از دیگران و حتی تمام اعضای گروه کمک بگیرد و در اینجا کسی که اشتباه از او سرزده است تمام انرژی‌اش را برای جبران آن می‌گذارد.
این شیوه جدیدی از مدیریت است که مدیران راهبر پیوسته تلاش می‌کنند ملزومات کاری را با نیازهای کارکنان درآمیزند و هماهنگ کنند تا به نتیجه‌ای برای کیفیت بهتر در همه زمینه‌ها برسند.
شب نشینی با کارآفرینان
برنامه‌ای تحت عنوان «شب‌نشینی» با کارآفرینان ترتیب داده شده بود؛ ابتدا آقای رضایی نماینده شرکت تک جواهر دنیای شیرین که برند صنایع غذایی است در خصوص محصولات این شرکت توضیحات مبسوطی ارائه داد؛ جالب است که یکی از محصولات این شرکت «شکلات صبحانه مین‌دلا» است. ایشان گفت واژه «مین‌دلا» در لهجه خوانساری یعنی محبوب دل‌ها که از قضا با عنوان همایش «مدیریت بر دل‌ها» همخوانی دارد. پس از ایشان چهار نماینده به روی سن رفتند؛ آقای عصار که با کسب‌وکار خانوادگی «گز عصاری» امروزه به یکی از بهترین برندهای تولید گز فاقد شکر تبدیل شده است؛ آقای صانعی؛ کارآفرینی که توانسته با تولید «زعفران صانع خوانسار» برای تعداد زیادی اشتغال ایجاد نماید؛ آقای صلواتی مدیرعامل شرکت «ساینا الکتریک» و آقای مهندس قاسمی شیران معاونت تأمین خودرویی «هلدینگ رایزکو» به‌عنوان نماینده این شرکت در خصوص چالش‌های منابع انسانی با تأکید بر مدیریت راهبرانه از دیدگاه بخش خصوصی مطالبی را ارائه نمودند.
پایان
هر آغازی؛ پایانی دارد و تور آموزشی «اندیشکده خودرو» که با مشارکت «شرکت هزار و یک گشت پاسارگاد» برگزار گردید؛ در شبی پر ستاره به انتها رسید. فردا صبح هوا خوب بود نه سرد نه گرم و آسمان آبی‌تر اما باید بر می‌گشتیم تا رویدادی دیگر را پیش ببریم؛ (Mobility tour) یعنی حرکت و ما در آغاز حرکت هستیم.
وب‌سایت | اینستاگرام | واتس‌اَپ | تلگرام | آپارات | یوتیوب | احمد فرهادی
احمد فرهادی: ۰۳/۰۹/۱۸
