تقریباً اواخر اردیبهشت سال ۱۴۰۱ بود که کانال واتس‌اپ «به نام اخلاق» را راه‌اندازی کردم؛ یعنی دو سال پیش! هنوز چند روزی نگذشته بود که با استقبال دوستان به سقف عضویت رسید و ناچار دومین کانال هم به همان نام راه‌اندازی شد. این استقبال مایه قوت قلب بود و سعی کردم روزی یکبار یادداشتی در موضوعات اخلاق حرفه‌ای منتشر نمایم. البته ناگفته نماند که سال‌ها پیش‌تر یعنی سال ۱۳۹۵ و پس انتشار کتاب «اخلاق تولید» در تلگرام؛ کانالی به همین نام راه‌اندازی نموده بودم و مطالبی را در همین موضوعات به اشتراک می‌گذاشتم. پس از تلگرام و واتس‌اپ این بار نوبت اینستاگرام بود و در این شبکه نیز فعالیت خودم را آغاز کردم.
باوجود تمام این شبکه‌ها؛ به‌مرورزمان احساس کردم باید در یک پلت فرم بزرگ‌تری کارهای جدی‌تری را ساماندهی کنم؛ این بود که به سمت راه‌اندازی وبگاه کشانده شدم؛ انتخاب نام و عنوان آن چالش‌برانگیز بود؛ این محل جدید را چگونه می‌تواند نامید؟ که هم واجد «اخلاق» باشد و هم متصف به «اندیشه» و هم بتواند با این دو صفت به صنعت یاری برساند؟ این بود که «اندیشکده خودرو» در ذهنم تبلور یافت.
خودرو اگر چه صنعت است؛ اما زنده‌ترین صنعت دنیاست! دادوستد آن از مرزهای ملی فراتر است و ارتباطات برایش آن‌چنان مهم است که آب برای کشاورزی! چنین صنعتی هم «جسم» دارد و هم «جان». به نظرم می‌رسید که کوشش‌های صورت‌گرفته در صنعت خودروی ایران بیشتر معطوف به پرورش «جسم» این صنعت بوده و به همین لحاظ صنعت خودرو در چنبره یک نگاه «پوزیتیویسمی» گرفتار شده است. به همین لحاظ هرگونه که آن را مداوا می‌کنند و هر چه بدان می‌خورانند نتیجه معکوس می‌دهد!
گفت هر دارو که ایشان کرده‌اند
آن عمارت نیست ویران کرده‌اند
این صنعت صاحب مراکز متعدد تحقیقات و توسعه است؛ دانشگاه دارد و مراکز آموزشی فنی و حرفه‌ای فراوان؛ تمام این داشته‌ها در سمت پرورده کردن جسم این صنعت بوده؛ اما در سمت جان شاهد کوشش‌های بسیار کم‌رمق و یا حتی بی‌رمق بوده‌ایم. به نظر می‌رسد رنجوری این صنعت و حاجت ناروا بودن آن بتوان با همین دلایل تفسیر کرد:
هرچه کردند از علاج و از دوا
گشت رنج افزون و حاجت ناروا
وقتی با پارادایم پوزیتیویستی به جدال حل بحران برویم نتیجه برعکس می‌شود:
از قضا سرکنگبین صفرا فزود
روغن بادام خشکی می‌نمود
از هلیله قبض شد اطلاق رفت
آب آتش را مدد شد همچو نفت
پس باید بخش از فعالیت‌ها را به «جان» صنعت خودرو معطوف کرد؛ «جان»ی که در پس این جسم است و در اندیشه‌ها مستور مانده؛ به هر روی به نظر می‌رسد رنجوری این صنعت از کمبود مهندس و متخصص نبوده!
رنجش از صفرا و سواد نبود
بوی هر هیزم پدید آید ز دود
«اندیشکده خودرو» کنکاش در بخش نامشهود این صنعت را هدف اصلی خود قرار داده؛ این نهاد در صدد ایجاد سازوکاری است تا بتواند راهی به برون‌رفت از «وضعیت موجود» و رسیدن به «وضعیت مطلوب» بیابد؛ «اندیشکده خودرو» مبنایی جز خرد جمعی ندارد و هر چه هست حاصل عینیت یافتن توش‌وتوان تجربه کسانی است که سال‌ها در این صنعت کوشیده‌اند.
در این مسیر دو پدیده «اندیشه» و «اخلاق» با هم در یک سو قرار گرفته‌اند. انسانِ اندیشمند، به اقتضای عقلانیت، دو وظیفۀ «اصلاح اجتماعی» و «اصلاح فردی» را بر عهده دارد و نمی‌‌تواند هیچ‌کدام از این دو را نادیده بگیرد. پرداختن به یکی از این وظایف، هرگز ما را از پرداختن به وظیفۀ دیگر بی‌نیاز نمی‌کند؛ بنابراین هر کس به‌حسب میزان دارایی‌های درونی‌اش (میزان دانایی‌ها و توانایی‌ها)، ویژگی‌های شخصیتی و مَنِشی‌اش، ویژگی‌های ژنتیکی، آنچه حوادث زندگی به او آموخته و تعلیم و تربیتی که دیده، و خلاصه باتوجه‌به همۀ امکان‌هایی که در زندگی دارد، باید تا جایی که می‌تواند جامعۀ خود را اصلاح و تصحیح کند، از اشکالات و ایرادهای آن بکاهد و در قبالِ درد و رنج‌ها، فسادها، سوءنیت‌ها، سوءمدیریت‌ها، جهل‌ها و هر نوع نابسامانی موجود در این جامعه حساس باشد؛ چون اگر فرد اخلاقی نباشد، دست‌کم «عقلانی» که هست و می‌داند که باید در این جامعه عمر خود را بگذراند و بنابراین، هرچه این جامعه را به صلاح نزدیک‌تر کند، خودش هم سود می‌برد. به همین دلیل می‌توانیم بگوییم مقصد عقلانیت و اخلاق کاستن از درد و رنج‌هاست.
«اندیشکده خودرو» باور دارد که صنعت خودرو در ایران میراثی گران‌بها ایجاد کرده و ما قادریم بر اساس آن میراث، افق آینده را ترسیم کنیم؛ افقی که بتواند این صنعت را بر مدار اخلاقی قرار داده از یک سو رنج‌ها کاهش یابد و از سوی دیگر و بر رفاه مردم بیفزاید.
باتوجه‌به اینکه تولید محتوی مستقل و تخصصی در دو زمینه مباحث «اخلاق» و موضوعات «اندیشکده» بسیار دشوار است؛ تصمیم بر این گرفتم که از امروز با تغییر نام و نشان کانال‌های واتس‌اَپ «به نام اخلاق» و کانال تلگرام «اخلاق تولید» آن‌ها را ملبس به نشان «اندیشکده خودرو» نمایم تا با یاری همه دوستان عزیز و با تمرکز بیشتر بر ایضاح مباحث مرتبط با صنعت خودرو بپردازیم؛ البته «اندیشکده خودرو» در نظر دارد هم با طرح مباحث اخلاق کسب‌وکار و هم با برگزاری دورهای آموزشی اخلاق حرفه‌ای؛ راهی به سمت تأسیس نخستین «مدرسه اخلاق حرفه‌ای» بگشاید.
والله أعلم بالصواب
وب‌سایت | اینستاگرام | واتس‌اَپ | تلگرام | احمد فرهادی
احمد فرهادی: 03/02/29
