روز جمعه بیست و هشتم اردیبهشت‌ماه و مصادف با روز موزه و میراث‌فرهنگی از خودروی گراهام پیچ در محل موزه خودروهای تاریخی ایران رونمایی شد. این خودرو از جمله خودروهای وارداتی در اواخر دهه ۲۰ و اوایل دهه ۳۰ شمسی است.
مرحوم جعفر شهری در کتاب تاریخ اجتماعی تهران در قرن سیزدهم می‌نویسد: نخستین سری اتومبیل‌هایی که وارد تهران شدند، اتومبیل‌های سواری فورد کروکی بودند که سرعتشان از چهل کیلومتر در ساعت تجاوز نمی‌کرد و چون گیربکس و جعبه‌دنده‌ای برای پایین یا بالابردن فشار و قدرت موتور نداشتند، امکان استفاده از آن‌ها فقط در سطوح هموار و صاف میسر بود و به‌هیچ‌وجه در جاده‌های شیب‌دار (سربالا) قابل‌استفاده نبودند و همچنین در سرازیری‌ها هم به علت اهرمی بودن ترمز و از آن جا که امکان کنترل اتومبیل به طور کامل وجود نداشت، چاره‌ای جز پیاده‌شدن مسافران و سبک کردن اتومبیل نبود.
در سال‌های بعد به‌تدریج سواری‌های گیربکس‌دار و کامیون‌های دارای دیفرانسیل با ظرفیت‌های مختلف به ایران آمدند که نوعی از آن‌ها به نام گراهام پیچ به علت داشتن ترمزهای روغنی، لاستیک‌های بادی (پیش‌تر همه لاستیک‌ها تو پر بودند) و پمپ باد تلمبه دستی برای پنچرگیری موردتوجه قرار گرفتند. سقف اتومبیل‌های نخستین، همه کروکی و تقریباً شبیه سقف درشکه بود و چون دینام و باطری نداشتند، طبیعتاً چراغ‌های آن‌ها با گازکاربیت و با کمک کبریت روشن می‌شد. مثل نخستین چراغ‌های گازی که در زمان قاجاریه بر روی تیرهایی سوار می‌کردند و در خیابان‌های چراغ‌گاز (امیرکبیر) و ناصریه نصب و راه‌اندازی شد که با گازکاربیت کار می‌کردند. بوق آن‌ها هم عبارت بود از بوقی شیپوری که با لاستیکی گلابی مانند در انتهای آن‌ها با فشار دست به صدا در آمدند، دقیقاً مثل بوق درشکه‌ها و کالسکه‌ها که باید با دیدن هر عابر مرتب به صدا درمی‌آوردند.
این اتومبیل‌ها فاقد استارت بودند و با میله‌ای آهنی از بیرون و جلوی اتومبیل به نام هندل روشن می‌شدند و هنگام به حرکت درآمدن و یا توقف، تکان‌های شدید داشتند و فقط در هوای معتدل قابل‌استفاده بودند.
قیمت هر اتومبیل با اندکی اختلاف نسبت به نوع و مارک آن میان ۳۰۰ تا ۳۵۰ تومان بود که با ۵۰ تومان پیش‌قسط، امکان تهیه آن برای شهروندان وجود داشت. فقط قیمت سواری لاری ۶۰۰ تومان بود که یک‌پنجم آن را به‌عنوان پیش‌قسط دریافت می‌کردند و خریدار می‌توانست بقیه را به اقساط درازمدت بپردازد.
گران‌ترین اتومبیل‌های نخستین گراهام پیچ بود که دو هزار و ۵۰۰ تومان قیمت داشت و با ۵۰۰ تومان پیش‌قسط به متقاضیان خرید تحویل داده می‌شد که همراه با اتومبیل مقدار زیادی لوازم‌یدکی دو حلقه زاپاس، یک جعبه‌آچار، یک تلمبه باد و یک چراغ سیار همراه بود و جوائزی مانند ساعت‌مچی یا بغلی، فندک و کت‌چرمی و قوطی‌سیگار و تسبیح و جاکلیدی به خریداران اهدا می‌شد. نکته جالب در میان هدایای کمپانی‌ها به خریداران کت‌چرمی یا بارانی بود و در مقابل بادوباران آسیب‌پذیر، برای جلوگیری از خیس شدن شوفرها، لباس یادشده به آنان اهدا می‌شد و رانندگان با پوشیدن این کت‌های چرمی یا بارانی‌ها و گذاشتن کلاه‌های خلبانی بر سر و زدن عینک‌های دودی خود را به شکل خلبان‌ها درمی‌آوردند و به دیگران پز می‌دادند.
گزارش تصویری این مراسم را از اینجا مشاهده کنید.
وب‌سایت | اینستاگرام | به‌نام اخلاق | اخلاق و تولید | احمد فرهادی
احمد فرهادی: 03/02/2۸
